Gave titel toch. Het is waar ik naar toe wilde op het moment dat ik Egypte verliet ten tijde van de revolutie. We associëren revoluties met Che Guevara en de Bastille, maar de Egyptenaren hadden hun eigen stijl. En nu herinneren ze op hun eigen manier hun revolutie, het aftreden van Hosni Mubarak, en het begin van wat veel mensen ‘een democratischer Egypte’ noemen. Maar het pad is lang en niet iedereen is het eens over de route die genomen moet worden. Dat is de kern van het Egypte ná de revolutie.
Terug in Cairo is de grote vraag ‘wat is er veranderd?’. Natuurlijk zijn er veel dingen veranderd sinds de revolutie, maar in het dagelijks leven is dat niet meteen zichtbaar. Er zijn mensen die niet zo blij zijn met de revolutie. ‘Mubarak is een goede man’ hoor je soms. In het zuiden van Egypte geniet hij nog steeds veel aanzien. In Cairo, het brandpunt van de revolutie, heerst er een positievere toon. Maar ook onvrede over de traagheid en de inhoud van de veranderingen. Die onvrede werd duidelijk geuit toen twee weken geleden opnieuw een ‘Vrijdag van de Woede’ werd uitgeroepen, waaraan zo’n honderdduizend Cairenen gehoor gaven en naar het bekende Tahrirplein kwamen om hun wens voor een democratischer Egypte kracht bij te zetten.
Honderdduizend mensen op het Tahrirplein is iets wat we sinds de Revolutie niet meer gezien hadden, maar de kracht van die dagen is voorbij. Na deze ene Vrijdag van de Woede is er niet tweede revolutie begonnen, zoals sommigen voorspelden. Er is geen gemeenschappelijk doel waar mensen de straat voor op willen gaan. Het gaat nu om de ingewikkelde vraag hóe de veranderingen ingevoerd moeten worden. Om dit te bereiken en met het oog op de verkiezingen na de zomer worden er dagelijks politieke partijen opgericht. Discussies over de Moslim Broederschap en de Salafi’s zijn populair, of de mensen nu voor of tegen zijn. Dat is ook meteen het grote verschil met Cairo van vóór de revolutie: Politiek is weer salonfähig. Het is hét onderwerp van gesprek op de straat, in de taxi’s of met vrienden. Dat wil niet zeggen dat vóór de revolutie niemand over politiek sprak, integendeel. Vóór de revolutie werd er alleen geklaagd over het gebrek aan mogelijkheden, nu worden alle mogelijkheden breed uitgemeten en besproken.
Mijn vrienden hier zijn het er allen wel over eens dat een te grote invloed van de Moslim Broederschap (of erger nog: de Salafi’s) niet wenselijk is. Dit zou hun manier van leven, die niet representatief is voor de meerderheid van Egypte, ernstig beïnvloeden. Maar zij waren wel erg actief in de revolutie en willen natuurlijk veranderingen zien waar zij voor demonstreerden en niet een zogenoemde stap terug. Deze angst is logisch en ook wel terecht, maar de vraag is wat de wil van de meerderheid is. Als een meerderheid tóch voor de partij van de Moslim Broederschap kiest, en deze partij besluit Islamitische wetgeving in te voeren (wat helemaal niet zo hoeft te zijn), dan doet democratie haar werk. Of niet? Kan een niet-democratisch gedachtegoed verkozen worden in democratische verkiezingen?
Naast deze nogal voor de hand liggende politieke veranderingen hier in Egypte, zijn er ook wat meer tastbare veranderingen te noemen. De avondklok is nog steeds van kracht, ook al loopt dezen –tot mijn verbazing- van twee tot vijf uur ’s nachts. En iedereen negeert deze drie uur durende periode volkomen. Er worden wel wat straten afgezet en officieel zou je niet de straat op moeten gaan, maar het is verder een beetje een onzin-maatregel. Resultaat is wel dat veel uitgaansgelegenheden sluiten voor twee uur om je de kans te geven om voor de avondklok thuis te komen.
Dan is er nog het verdwenen metro-station ‘Mubarak’. Hiervoor in de plaats is er nu ‘Shuhadaa’, wat ‘martelaren’ betekent. Ik denk dat wel duidelijk is waarom.
Nog een verandering is eentje die ik liever wat uitgebreider behandel met fotografisch materiaal. De mensen hier zijn echt trots op hun revolutie, wat het resultaat er ook van moge zijn, en of ze er het geduld voor hebben of niet. In Downtown zijn ineens heel veel stalletjes die revolutionaire (en nationalistische) memorabilia verkopen, van sleutelhangers tot vlaggen. En niet alleen de Egyptische vlaggen vinden hier gretig aftrek, ook de vlaggen van andere Arabische landen in hun strijd voor een democratisch regime, zoals Libië, Syrië en de golfstaten. Daarnaast komen alle Egyptische zangers en zangeressen met revolutionair getinte liedjes, en wat ik zelf het mooiste vind zijn de martelaarportretten door de hele stad. Cairo herinnert haar martelaars op een mooie manier.